prof. dr hab. Anna Wierzbicka
Urodziła się w 1938 roku w Warszawie. Jest światowej sławy lingwistką.
Prof. Anna Wierzbicka jest absolwentką Uniwersytetu Warszawskiego, na który wstąpiła bez egzaminów już w wieku 16 lat, dzięki dyplomowi przyznanemu za wybitne wyniki w nauce. Po ukończeniu studiów rozpoczęła pracę w Instytucie Badań Literackich PAN, gdzie w 1964 roku obroniła pracę doktorską, a w 1969 r. otrzymała habilitację. W 1972 r. wydała książkę pt. ?Semantic primitives?, w której po raz pierwszy sformułowała program badań porównawczych nad językami świata, stanowiący podstawę stworzonej przez nią teorii naturalnego metajęzyka semantycznego. W 1973 roku podjęła pracę jako wykładowca na Australian National University w Canberze, a w 1989 roku otrzymała osobistą katedrę profesorską na tym uniwersytecie.
Posiada imponujący dorobek naukowy, znany na całym świecie. Jej publikacje zostały przetłumaczone na wiele języków, m.in.: rosyjski, czeski, kataloński, niemiecki, japoński i francuski. Jest autorką ponad dwudziestu książek własnych i współautorskich opublikowanych w najważniejszych wydawnictwach naukowych na całym świecie, wśród których do najważniejszych należą: ?English: Meaning and Culture? (2006), ?Meaning and Universal Grammar: Theory and Empirical Findings? (2002), ?What Did Jesus Mean? Explaining the Sermon on the Mount and the Parables in Simple and Universal Human Concepts? (2001), ?Emotions Across Languages and Cultures: Diversity and Universals? (1999), ?Understanding Cultures through their Key Words? (1997) i ?Semantics: Primes and Universals? (1996).
Pracując na stałe w Australii, utrzymuje kontakty naukowe z Polską. Jej prace są publikowane
w polskich czasopismach i wydawnictwach zbiorowych. Polskiemu czytelnikowi jest znana
z głośnych książek "Dociekania Semantyczne" (1969), "Kocha, lubi, szanuje - Medytacje semantyczne" (1971), "Język ? Umysł ? Kultura?" (1999), "Co Mówi Jezus? Objaśnienie przypowieści ewangelicznych w słowach prostych i uniwersalnych" (2002), "Semantyka: Jednostki elementarne i uniwersalne" (2006, 2 wyd. 2010) i "Słowa klucze: Różne języki, różne kultury" (2007).
Jest członkiem czterech akademii naukowych: Australian Academy of Humanities, Australian Academy of Social Science, Russian Academy of Science, Polskiej Akademii Umiejętności oraz laureatką nagrody Humboldta dla Zagranicznych Badaczy w dziedzinie humanistyki (1995). W 2004 otrzymała doktorat honoris causa Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, a w 2006 roku – Uniwersytetu Warszawskiego. Jest też laureatką Międzynardowej Nagrody Dobruszyna za rok 2010, przyznanej jej za całokształt dorobku naukowego.
Nagrodą Fundacji na rzecz Nauki Polskiej zostało uhonorowane stworzenie przez prof. Annę Wierzbicką nowatorskiej teorii języka i myślenia znanej pod nazwą "naturalnego metajęzyka semantycznego" (z ang. natural semantic metalanguage, NSM), zainicjowanej w Polsce, a rozwijanej od wielu lat w Australii wspólnie z australijskim lingwistą prof. Cliffem Goddardem. Teoria ta znalazła szerokie zastosowanie w antropologii, psychologii, badaniach kulturowych, lingwistyce, filozofii języka, teoriach komunikacji międzykulturowej.
Teoria naturalnego metajęzyka semantycznego opiera się na założeniu, że za całą różnorodnością języków i kultur kryje się ograniczony zasób słów prostych i uniwersalnych, który Leibniz określił mianem "alfabetu myśli ludzkich". Program badań empirycznych nad językami świata zainicjowanych przez prof. Annę Wierzbicką i realizowanych przez nią przez 40 lat doprowadził do rozpoznania i opisania owego "alfabetu myśli ludzkich" i jego inherentnej gramatyki. Oparty na tym zbiorze pojęć elementarnych język ("naturalny metajęzyk semantyczny") to mini-język odwołujący się do najprostszych pojęć występujących we wszystkich językach jako konkretne wyrazy o tym samym znaczeniu (np. "ja" i "ty", "dobry" i "zły"). Składa się on z 63 prostych i uniwersalnych elementów oraz prostej gramatyki, która opisuje zasady ich łączenia. Ponieważ jest to język uniwersalny, może on służyć jako wspólna miara do opisu i porównywania wszystkich języków i kultur.
Teoria prof. Wierzbickiej jest uznana na całym świecie i ma swoje zastosowanie nie tylko w językoznawstwie kognitywnym, ale także we wszelkich dziedzinach kulturoznawczych oraz w nauczaniu języków i leksykografii. W ostatnich latach teoria znalazła także praktyczne zastosowanie w dziedzinie komunikacji międzykulturowej i zaowocowała wyłonieniem teorii "skryptów kulturowych" (odzwierciedlone w języku społeczne normy kulturowe i oczekiwania dotyczące sposobów mówienia, myślenia, działania, a nawet „sposobów czucia”), która jest obecnie uważana za jeden z głównych kierunków w tej dziedzinie.
