prof. Lechosław Latos-Grażyński
Ur. w Szczecinie w 1951 r. Jego kariera naukowa związana jest z Wydziałem Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie ukończył studia i uzyskał stopnie doktora (1978), doktora habilitowanego w zakresie chemii nieorganicznej (1986) oraz tytuł profesora (1991). Istotną rolę w jego pracach naukowych odgrywa dwudziestoletnia współpraca z Wydziałem Chemii Uniwersytetu Kalifornijskiego (Davis). Obecnie jest zatrudniony na stanowisku profesora zwyczajnego Uniwersytetu Wrocławskiego. Kieruje Zespołem Chemii Porfiryn i Metaloporfiryn.
Jest współautorem 110 prac naukowych opublikowanych w renomowanych czasopismach naukowych. Należy do pierwszej dziesiątki najczęściej cytowanych chemików pracujących w Polsce. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się na chemii metaloporfiryn, chemii bionieorganicznej i spektroskopii jądrowego rezonansu magnetycznego układów paramagnetycznych. Zasadniczy aspekt badań laureata to konstrukcja porfiryn i metaloporfiryn o szczególnej strukturze molekularnej i elektronowej, zdecydowanie odmiennej w porównaniu z porfiryną występującą w układach naturalnych. W istocie jest to próba odpowiedzi na pytanie o przyczyny wyjątkowej roli biologicznej jednego tylko, z licznych możliwych, izomerów porfiryn.
Laureat Nagrody FNP’98 w dziedzinie nauk ścisłych za badania nad porfirynami i metaloporfirynami o szczególnej strukturze molekularnej i elektronowej.
Badania L. Latos-Grażyńskiego i współpracowników doprowadziły do odkrycia wyjątkowego izomeru porfiryny, noszącego obecnie nazwy „odwróconej” porfiryny lub karbaporfiryny. W tym związku jeden z atomów azotu wymienił się miejscem z atomem węgla. W konsekwencji tych prac otrzymano bezprecedensowe organometaliczne, paramagnetyczne kompleksy niklu(II), w tym z karbaporfiryną. Ten fragment badań uznano w literaturze za istotny dla poznania podstaw chemii organometalicznej niklu(II) oraz niklu(I) i niklu(III). Znaczące dokonanie laureata to odkrycie nowych form żelazoporfiryn, w tym na wysokich stopniach utlenienia, istotnych dla poznania procesów biochemicznych, w tym degradacji hemu przez jego oksydazę. Spektroskopia jądrowego rezonansu magnetycznego to podstawowa metoda fizykochemiczna stanowiąca wspólny mianownik prac L. Latos-Grażyńskiego.
