prof. dr hab. Mariusz Z. Ratajczak
Hematolog, urodził się w Szczecinie.
Studia na Wydziale Lekarskim Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie ukończył z 1. lokatą w 1981 r. Doktorat (z wyróżnieniem) uzyskał w Centrum Medycyny Klinicznej i Eksperymentalnej PAN w 1986 r., a habilitację – w 1989 r. W 1997 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. Od 1986 r. jest członkiem Sekcji Hematologii Eksperymentalnej PAN, a od 1997 r. – sekcji Kultur Tkankowych i Patologii Molekularnej PAN. Ponadto od 1981 r. jest członkiem Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, a od 1993 r. – Amerykańskiego Towarzystwa Hematologów.
Jest uczonym dzielącym pracę naukową pomiędzy Polskę i USA – przez wiele lat związany był z Uniwersytetem Pensylwania w Filadelfii, gdzie w latach 1989-1992 odbył stypendium badawcze na Wydziale Patologii, w 1992 r. otrzymał stałe stanowisko badawcze, a w latach 1996 – 2001 był profesorem w Zakładzie Patologii i Medycyny Laboratoryjnej oraz na Wydziale Badań Medycznych.
W Polsce pracował w Zakładzie Patologii Komórki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie, będąc jego kierownikiem w latach 1994-1999; w latach 1999 – 2005 współtworzył i kierował Zakładem Transplantologii Collegium Medicum UJ w Krakowie oraz Ośrodkiem Transplantacji Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie. Jednocześnie od 2001 r. pracuje na Wydziale Medycznym oraz Wydziale Mikrobiologii i Immunologii Uniwersytetu w Louisville, jest także dyrektorem programu Stem Cell Biology Program w Centrum Leczenia Nowotworów im. Jamesa Grahama Browna (James Graham Brown Cancer Center) tej uczelni. Od 2006 roku jest kierownikiem Katedry i Zakładu Fizjologii Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie.
W ciągu 20 lat działalności naukowej prof. Ratajczak opublikował ponad 200 prac, z których większość ukazała się w renomowanych międzynarodowych czasopismach. W latach 2003-2005 koordynowal ogólnopolski program dotyczący wykorzystania nieembrionalnych komórek macierzystych oraz kierowal finansowanym przez UE Europejskim Centrum Doskonałości Badań nad Komórkami Macierzystymi. Realizuje szereg grantów polskich i miedzynarodowych.
Laureat wielu nagród i wyróżnień, m.in.: Nagroda im. Mikołaja Kopernika przyznawana przez Ministerstwo Zdrowia (1980); Nagroda Chad Kopple Spirit Award, przyznawana przez Leukemia & Lymphoma Society (2002); Indywidualna Nagroda Ministra Zdrowia za osiągnięcia naukowe (2004); Indywidulana Nagroda Naukowa im. Jędrzeja Śniadeckiego Polskiej Akademii Nauk (2005); honorowy tytul Hoenig Endowed Chair in Cancer Biology przyznany przez Uniwersytet Louisville w USA (2006).
Uczestniczy w pracach wielu komitetów naukowych czasopism: „Stem Cells" (od 1997);”Folia Histochemica et Cytobiologia, Materia Medica Polonia, Onkologia Polska? (od 1998) , "Experimental Hematology" (od 2004), „Leukemia" (od 2005). Ponadto od 2006 jest redaktorem naczelnym międzynarodowego czasopisma „The Central European Journal of Biology (CEJB)".
Jego zainteresowania naukowe koncentrują się m.in.: na zaburzeniach funkcji szpiku kostnego, związanych z zarażeniem wirusem HIV, wpływie chemokin na ludzką hematopoezę, mechanizmach molekularnych regulujących powstawanie i różnicowanie się macierzystych komórek układu krwiotwórczego oraz komórek nowotworowych, ekspansji ludzkich komórek pnia dla potrzeb terapii genowej i przeszczepów krwiotwórczych, a także praktycznych zastosowaniach biotechnologii, biologii molekularnej i inżynierii komórkowej w medycynie klinicznej (onkologii i hematologii).
Prof. dr hab. Mariusz Ratajczak otrzymał Nagrodę FNP w obszarze nauk przyrodniczych i medycznych za odkrycie w szpiku kostnym oraz krwi pępowinowej komórek funkcjonalnie przypominających macierzyste komórki zarodkowe.
Laureat jest autorem nowatorskiej hipotezy, popartej danymi doświadczalnymi uzyskanymi przez jego zespoły badawcze w Polsce i w USA, wykazującej występowanie w szpiku kostnym myszy oraz krwi pępowinowej człowieka komórek posiadających morfologię oraz markery komórek embrionalnych zdolnych do odtwarzania innych narządów.
Zidentyfikowane po raz pierwszy i pokazane morfologicznie komórki mogą okazać się alternatywnym źródłem komórek embrionalnych wobec tych, które obecnie pozyskuje się w wyniku klonowania terapeutycznego. Mogą tym samym znaleźć zastosowanie w regeneracji tkanek i narządów. Komórki takie, poza tym, że mogą brać udział w samoistnej regeneracji tkanek, mogą też, w warunkach patologicznych, dawać początek dziecięcym mięsakom. Zatem, obok możliwości lepszego zrozumienia mechanizmów regeneracji ssaków, to przełomowe odkrycie daje również nadzieję na opracowanie efektywnych strategii leczniczych w medycynie regeneracyjnej oraz umożliwia poznanie mechanizmów prowadzących do powstawania mięsaków u dzieci.
